Veel cliënten in mijn praktijk kampen met belemmerende overtuigingen. Ze geloven dingen over zichzelf, anderen of de wereld die hun succes, gezondheid of geluk in de weg staan. Deze overtuigingen kunnen zeer hardnekkig zijn of, anders gezegd: cliënten hebben de neiging zich eraan vast te houden.
Een overtuiging ontstaat vaak op jonge leeftijd door boodschappen van anderen of eigen ervaringen en wordt op den duur een onbewuste waarheid. Mensen bevestigen en versterken een overtuiging door:
- zich te gedragen alsof het waar is
- anderen en de wereld waar te nemen door de bril van de overtuiging
- argumenten te verzamelen die de overtuiging ondersteunen
- zich aan te sluiten bij mensen die dezelfde overtuiging hebben
Iemand die gelooft dat hij door zijn collega’s wordt tegengewerkt, gaat hen ontwijken, vijandig benaderen of tegenwerken. Hij gaat op zoek naar bewijzen van zijn overtuiging, door bijvoorbeeld tekens van tegenwerking te zoeken en uit te vergroten en die van steun en medewerking te negeren of als verdacht te beschouwen. Hij zal allerlei argumenten bedenken waarom hij wordt tegengewerkt en, zo mogelijk, zich verbinden met iemand die ook het gevoel heeft tegengewerkt te worden. Zo groeit een aanvankelijk vermoeden uit tot een rotsvaste overtuiging met alle gevolgen van dien.
In het dagelijks leven proberen mensen elkaars overtuigingen te veranderen in discussies, debatten of ruzies. Soms leidt dit tot openheid, nieuwe inzichten of begrip voor elkaars standpunt. Veel vaker echter gaan mensen na een discussie gesterkt in zijn eigen mening naar huis.
Om overtuigingen werkelijk te veranderen zijn ervaringen effectiever dan argumenten. Zo kan een vrouw die twijfelt of ze liefde kan geven, maar dit intens voelt voor haar pasgeboren baby vanaf dat moment geloven dat zij het kan.
Een man die gelooft dat hij een angsthaas is maar in een crisissituatie een heldendaad verricht, kan zijn overtuiging gemakkelijk loslaten.
Ik zelf geloofde ooit dat ik volstrekt ongeschikt was als trainer. Tot ik door een collega voor het blok werd gezet, geen nee durfde te zeggen (op grond van een andere overtuiging), en mijn eerste training gaf. Na enkele succesvolle ervaringen in mijn nieuwe rol verdween mijn oude overtuiging als sneeuw voor de zon. Ook cliënten houden vaak vast aan hun overtuigingen, hoe belemmerend die ook mogen zijn. Niet zelden proberen ze de coach of therapeut te overtuigen van hun hulpeloosheid, hopeloosheid of vermeende waardeloosheid. Ook hier geldt dat rationele argumenten niet helpen om de cliënt van het tegendeel te overtuigen. Dat hebben familieleden, vrienden en collega’s immers al lang geprobeerd. Cliënten zeggen dan bijvoorbeeld: “Ja, verstandelijk weet ik dat ik oké ben, maar het voelt niet zo”. Therapeutische ervaringen, waaronder trance, veranderen beperkende overtuigingen op gevoelsniveaus en helpen de cliënt om te groeien in zelfvertrouwen, eigenwaarde en zingeving.
